Ben de Graaf redde veel levens

Dit verhaal in het kader van 75 jaar bevrijding is reeds eerder gepubliceerd op 27 april  2020, in het Contact Bronckhorst.
Door Willy Hermans.

75 Jaar bevrijding
Op 1 april 1945 is Hengelo bevrijd, maar wat gebeurde er in die maanden erna? Wekelijks volgen we met behulp van krantenknipsels en archiefstukken de loop van de gebeurtenissen na de bevrijding.

Hengelo, 23-29 april 1945 Tweemaal daags wordt het oorlogsnieuws aangeplakt bij het gemeentehuis. De mensen schrijven dit dan dadelijk over en hangen het voor de eigen winkelramen. Daardoor hopen de winkeliers mensen naar hun etalage te trekken, al hebben ze zelf nog maar weinig te verkopen. Er heerste nog een enorme schaarste door een ontstellend gebrek aan allerlei artikelen, levensmiddelen en geld. De huisvrouwen wisten amper hoe ze hun gezin moesten kleden, van schoeisel voorzien en het huishouden draaiende te houden.

Ben en Alie de Graaf op het bordes van Het Kervel. Foto uit Adres Kervel-kelder.

Ben de Graaf was zaterdag 21 april opgesloten in een cel van het gemeentehuis wegens vermeende zwarte handel. Na enkele dagen komt de beheerder van 't Kervel door persoonlijk ingrijpen van burgemeester Van Hoogstraten weer vrij. De Graaf had ongetwijfeld gesjoemeld om aan meer distributiebonnen te komen, maar dat bleek bestemd te zijn voor de twintig joodse onderduikers die hij een jaar lang in de kelder verborgen had gehouden met gevaar voor eigen leven. Ook aan talloze andere mensen die een onderkomen zochten in de betrekkelijke veilige Achterhoek hadden hij en zijn toenmalige vrouw Alie onderdak verschaft.

In de nacht van 26 op 27 april hadden Duitsers en landwachters een inval gedaan op 't Kervel en enkele mensen gearresteerd. De Graaf was gevlucht, maar werd later in Amsterdam gearresteerd en opgesloten in het Huis van Bewaring in Arnhem.

Daar had hij het geluk dat hij werd bevrijd bij een overval door een verzetsgroep waarbij ook Hengeloërs Bernard Hulshof (fietsenmaker) en Hendrik Veltkamp (onderwijzer) konden ontsnappen. Ben en Alie de Graaf zouden later in 1947 in Israël worden geëerd voor hun heldendaden.
Nog niet alle Duitsers, in 1945 door iedereen Moffen genoemd, zijn uit de Achterhoek verdreven. In Steenderen worden nog drie Duitsers opgepakt.

Op 25 april overrompelen bij Het Zelle Bertus Goossens, Boerman en Schuurman vier Duitsers en houden hen aan. Ze hadden zich in een bosje verschanst, zwaar bewapend met handmitrailleur, geweren en revolvers. Het blijken militairen die vanaf de Veluwe proberen Duitsland te bereiken.