Vrijzinnige geloofsgemeenschap Hengelo-Gld

Kerkgebouw Vrijzinnige geloofsgemeenschap Hengelo - Gld.                                                                   

De kerk aan de Banninkstraat (toen nog Schoenmakersstraat) werd gebouwd in 1931 onder architectuur van H. v.d. Kloot Meijburg uit Voorburg. Hij was ook de architect van o.a. de N.H. Kerk te Eerbeek.

De architect:

De architect

Herman van der Kloot Meijburg (Oudshoorn 21 oktober 1875 - Scheveningen 19 april 1961) is een Voorburgse architect, die veel gebouwen heeft nagelaten in de gemeente. Hij was de zoon van Leendert Kloot en Neeltje van der Giessen. Meijburg was de familienaam van zijn grootmoeder, die in 1902 werd toegevoegd aan de naam. Hij trouwt in 1905 met Johanna Sprengel. Herman van der Kloot Meijburg ontwerpt zijn eigen woonhuis in de stijl van de Nieuwe Haagsche School in Voorburg. Hij heeft veel interesse in historische gebouwen en vanuit die interesse heeft hij door geheel Nederland gewerkt aan restauratieprojecten, veelal in kerken, in Voorburg heeft hij aan de Oude Kerk gewerkt. In Hengelo (Gld) heeft hij de kerk van de Vrijzinnige Geloofsgemeenschap Hengelo ontworpen. Herman van der Kloot Meijburg was een vrij schuchter man. Hij hield er niet van zich op de voorgrond te stellen en was ook niet gemakkelijk welsprekend. Toch genoot hij als architect veel gezag, zijn verdiensten voor de Nederlandse architectuur en voor zijn kerkrestauraties zijn algemeen erkend. Zo ontving hij in 1934 de Gouden Penning van het Gysberti Hodenpijlfonds. Verder wordt hij in 1923 benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau, in 1934 tot Ridder eerste klasse in de Huisorder van Oranje en in 1955 Officier in de Orde van Oranje Nassau. Ook wordt hij in 1940 erelid van de Bond voor Nederlandse Architecten. Bron: Uitgave door de gemeente Leidschendam-Voorburg ter gelegenheid van Open Monumentendag 2007 van een gedeeltelijke en herziene versie van het eerder uitgegeven boekje ter gelegenheid van Open Monumentendag 1992.

De bouwtekening:

Bouwtekening uit het Vakblad voor de Bouwbedrijven in 1930, blz. 682.
 

De Graafschapbode van 7 november 1930 schreef hier over:

Het is een eenvoudig doch keurig gebouwtje, bevattende een groot lokaal van 6,10 x 9,60 meter voor de godsdienstige bijeenkomsten en een catechisatielokaal groot 3,50 x 5 meter. De totale lengte van het gebouw wordt circa 8,5 meter.

Bij onderhandse aanbesteding is het werk aan de volgende Hengelosche firma’s opgedragen: Het metselwerk aan H. Huiskers voor fl. 3032, het timmerwerk aan A. Kremer voor fl. 1875, het loodgieterswerk aan W. Weustenenk voor fl. 280, het smidswerk aan B. Jansen voor fl. 247 en het schilderwerk aan de Gebr. Wansink voor fl. 678. 

De eerste steen werd gelegd door mevr. V.d. Most van Spijk-Van Drumpt op 29 december 1930.
Kopie H. Schuppers-Demming.

Foto eerste steen.

De glas in lood ramen zijn waarschijnlijk vervaardigd door de vriend van de architect, Vilmos Huszár. Ook een groot ontwerper die eerst in het expressieve realisme (Van Gogh), daarna in het symbolische realisme (Paul Gaugain) en daarna in het futuro-kubisme werkte zoals na hem Theo van Doesburg.

   Foto zijraam met glas in lood. Foto: H.M.Somsen.

Foto kerkje in 1968 met een defect glas in loodraam aan de voorzijde. Foto: ECAL.

Het raam boven de ingang was aanvankelijk ook een glas in lood raam, maar is tijdens de festiviteiten van het 1000-jarig bestaan van Hengelo in 1963 vernield. Door de hoge kosten is er toen een kozijn met vensterglas ingezet.

Bij de oprichting van de vereniging in 1917 waren de heer Jansen, De Roos, Klem en Wansink betrokken. Vanaf de oprichting hield de Vrijzinnige Gemeenschap afd. Hengelo bijeenkomsten bij Langeler aan de Spalstraat totdat de kerk aan de Banninkstraat in 1931 werd opgeleverd. Op 27 September 1931 werd een dienst gehouden ter inwijding van het kerkgebouw.

Foto van de Banninkstraat met het kerkje. Foto: ECAL

Het orgel
Het eerste orgel is als tweedehands pijporgel ingebouwd en onderhouden door de fa. Reil in Heerde. Het orgel werd al snel vervangen door een pijporgel uit 1905, gebouwd door F. Leichel en Zoon uit Lochem en afkomstig uit een klooster. Van dit type orgel zijn er nog 6 in Nederland. Het is een sleeplade orgel met 4 stemmen op één klavier. Het heeft geen pedaal en geen windmotor. De windvoorziening bestaat uit 2 harmoniumtrappers die een blaasbalg bedienen.

Het orgel rechts achter de kansel.	Het orgel achter de kansel.	De twee harmoniumtrappers voor de wind.
Bron orgel.orgelsite.nl. Foto's: Janco Schout 2010

De dispositie van het orgel is: 
Manual:C-13
Prestant 8’
‘Viol di Gamba 8’ ‘
Holpyp 8’
Óctaaf 4’ 

De orgelbouwer
Friedrich Gerhardt Leichel Friedrich werd geboren op 6 december 1824 te Emmerich. Hij was mogelijk een broer van Ehrenfried Leichel. De naam van zijn vrouw is niet bekend, die van zijn twee zoons wel: Hermann Friedrich Carl, geboren te Emmerich op 4 december 1859, en Friedrich Wilhelm, geboren 1887, naar alle waarschijnlijkheid in Lochem. Deze laatste zoon werkte onder meer bij de orgelmaker Cavaille’Coll in Parijs, maar koos uiteindelijk voor een werkkring buiten de orgelbouw. De oudste zoon heeft bij verschillende orgelbouwers in Duitsland gewerkt. Naast deze twee zoons was er ook nog een aantal dochters die niet bij name bekend zijn. Vanuit Dusseldorf vestigde Friedrich Gerhardt Leichel zich met zijn familie in 1886 te Lochem aan de Larenseweg. In deze periode werkten vader en zoon onder de firmanaam Friedrich Leichel en Zoon, orgelfabrikanten. Friedrich Leichel overleed te Lochem op 2 maart 1890. Zijn zoon zette het bedrijf voort. De Lochemse werkplaats was een familiebedrijf in de ware zin des woords. Een dochter van Friedrich vertelde in 1962 tijdens een interview dat niet alleen de zoons maar ook de dochters in het bedrijf moesten meehelpen. In drukke tijden werd zelfs in de keuken aan onderdelen gewerkt. De orgelpijpen betrok Friedrich, zoals vele tijdgenoten, van speciale fabrieken in Duitsland, hoewel er ook steeds pogingen zijn gedaan om met een eigen pijpmakerij te beginnen. Zoon Herman Friedrich Carl overleed eveneens te Lochem op 5 mei 1935. Daarna werd het bedrijf opgeheven en in openbare verkoop gebracht.
Bron. Land van Lochem 2003 nr. 1 11

Mevr. U. Geertsema-Driebergen is vanaf de oprichting van het kerkgebouw jarenlang bestuurslid geweest van de Vrijzinnige Geloofsgemeenschap Hengelo Gld. en tevens bestuursvoorzitter tot haar afscheid in 1987. Zij was vanaf het eerste uur organiste en dat 65 jaar lang!
1972 Kopie krant H. Schuppers-Demming.

Het interieur van de kerk is deels met banken uitgevoerd en deels met stoelen.

1985 Afscheid van ds. D. Brinkerink. Foto: I. Kroesen-Engelen.

2000 Feestelijke aankleding van de kerk vanaf de ingang gezien. Foto: I. Kroesen-Engelen.

De kerkzaal met links de kansel. Foto: B.P. 

De kerkingang aan de Banninkstraat 9 met het blanke glasraam, zonder glas in lood.

Voorzitter van de Vrijzinnige Geloofsgemeenschap Hengelo Gld is dhr. F. Korten, Banninkstraat 12 te Hengelo

Het kerkgebouw is een gemeentelijk monument:
https://openmonumentendagbronckhorst.nl/monument/hengelo-banninkstraat-9-kerk-vrijzinnige-geloofgemeenschap/