De Hengelose Synagoge aan de Hofstraat.

In Hengelo woonden ca. 1750 twee joodse gezinnen. 

In 1750 werden de eerste twee Joodse huwelijken in de Hervormde Kerk gesloten omdat ze sinds de Unie van Utrecht in 1579 verplicht waren hun huwelijk te laten registeren. 
Wie dit waren is niet bekend ????? Een losse en vage notitie in het Gemeentelijk Archief van Hengelo Gld. suggereert dat de Joden reeds in 1752 toestemming vroegen voor de aanschaf van een stukje grond om hun doden te begraven, mogelijk waren er kleine kinderen uit deze jonge gezinnen overleden.

In het menu aan de rechterzijde laten wij zien wat er op dit moment aan gegevens over een onderwerp ingebracht is.

Voor genealogien van de diverse Joodse personen staan een aantal familie geschiedenissen al onder; Genealogien.

Joodse oorlogsverhalen onder; Verhalen WO II

We willen de hoofdstukken uitbreiden, mogelijk met Uw hulp.

Wij zijn nog op zoek naar personen die hierop een aanvulling kunnen geven.

Graag contact opnemen met; Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

De verwantschap tussen een aantal Joodse familie's in Hengelo Gld. Bron S. Laansma. 

Dit artikel is reeds eerder verschenen in het artikel Jodendom op Wikipedia                                                           www.oudhengelo.nl

Joodse plichten en gebruiken.

Joden die volgens de tradities leven, volgen een groot aantal plichten en gebruiken die ook voor buitenstaanders zichtbaar zijn. Deze zijn onder meer:

• Sjabbat: de vrijdagavond en zaterdag, wanneer joden naar de synagoge gaan en niet werken.
• Kasjroet: een stelsel van spijswetten, waaruit onder andere volgt dat joden geen varkensvlees mogen eten, en dat melkproducten en vlees niet gelijktijdig gebruikt mogen worden.
• Mezoeza: aan de deurpost van een woning is een houder bevestigd met daarin een rolletje perkament met de tekst van een belangrijk gebed, het Sjema.
• Tefilien: gebedsriemen die gedragen worden tijdens het bidden, ook met houders voor heilige teksten.
• Keppel: joodse mannen lopen met bedekt hoofd. Ze dragen bijvoorbeeld een hoed, maar vaak ook een keppel.
• Talliet (gebedskleed) met tsietsiet, symbolische franjedraden, al dan niet permanent gedragen of alleen tijdens de ochtenddienst.
• Briet mila: joodse jongetjes worden op de achtste dag na hun geboorte besneden.
• Bar en bat mitswa: joodse kinderen worden vanaf hun bar mitswa (voor jongens: 13 jaar) of bat mitswa (voor meisjes: 12 jaar) als volwassen gezien in de ogen van de joodse wetgeving. Zij zijn dan ook vanaf dat ogenblik zelf verantwoordelijk voor het naleven van de geboden en verboden (mitswot).
• Choepa: een soort afdak gebruikt tijdens het joodse huwelijk.
• Matzes: ongerezen brood eten tijdens Pesach, het herdenkingsfeest voor de uittocht uit Egypte.

(eerder gepublceerd op de website van Iding)                                                                                            www.oudhengelo.nl

De Synagoge in 1790

In Hengelo was al omstreeks 1790 een gedeelte van een huis door de joden gehuurd om gebruikt te worden als sjoel. In 1810 betaalde men daarvoor F 14 per jaar.

Die huur werd voor de helft opgebracht door joden uit Zelhem. Als chazzan was Naphtali Herz in dienst voor F 7 per jaar. Na de huiskamersjoel kwamen de joden vanaf 1822 bij elkaar in een klein schuurtje.

Kerkmeester was de 50 jarige Levij Windmuller, die twaalf jaar later subsidie kreeg van de Rijksoverheid. In 1837 werd de kleine schuursynagoge in de Hofstraat geheel vernieuwd. De oude slager Levij Windmuller trok in 1844  met zijn vrouw en dochter Esther naar Vorden en begon op 67 jarige leeftijd nog een slagerij.

In 1875 werd een regelement door het kille bestuur opgesteld, ondertekend door Joseph Windmuller. De naam van de kille luidde toen officieel “Nederlands Israëlietische Bijkerk Hengelo in Gelderland”. Zolang de kille minder dan 50 contribuerende leden had, zouden de drie bestuurders de bijkerk leiden.

Met Pesach verstrekte het bestuur paasbroden aan armen, zieke militairen en gevangenen. Zitplaatsen werden zoals overal gebruikelijk was, voor één jaar verhuurd. Armlastigen konden gratis onder in de sjoel trouwen.

Joodse gemeente in Hengelo Gld.

In Hengelo woonden ca. 1750 twee joodse gezinnen.  

In 1750 werden de eerste twee Joodse huwelijken in de Hervormde Kerk gesloten omdat ze sinds de Unie van Utrecht in 1579 verplicht waren hun huwelijk te laten registeren. 
Wie dit waren is niet bekend. Een losse en vage notitie in het Gemeentelijk Archief van Hengelo Gld. suggereert dat de Joden reeds in 1752 toestemming vroegen voor de aanschaf van een stukje grond om hun doden te begraven, mogelijk waren er kleine kinderen uit deze jonge gezinnen overleden.

Reintje Philips  *Hengelo Gld. - Laren – Lochem.

Door E. Somsen-Lieverdink en S. Laansma.

Reintje Philips *1759 Hengelo Gld, 2^e dochter van Philip Jacob Philips/de Jode * ca 1737 Winterswijk en zijn 1^e vrouw Sara Israel Sanders, alias Sara Arons
Reintje Philips groeit op in Hengelo met een oudere zus Dina en 4 broers, Sander-, Aaron-, Elias- en Philip Philips.
Op 7-7-1783 trouwt de 24 jarige Reintje Philips met de 32 jarige Levie Simons *1751 in Lembergen/Bamberg Dld. die sinds 1780 in Laren Gld. woonde en was van beroep klepperman, slachter, handelde in oud ijzer en rond ging als marskramer.

Marskramer 

Evelina Jacobs *Hengelo  Gld,  gaat naar ’s-Heerenberg.

Door E. Somsen -Lieverdink

Evelina Jacobs werd op 8-5-1871 in Hengelo Gld geboren, als helft van een tweeling met broertje Izaak Jacobs die helaas al op 11-6-1871 stierf.
Zij groeide op met broers en zussen in het gezin van Jacob Jacobs en Rachel Wijler.  
Haar ouders Jacob Jacobs *1837- 1924 en Rachel Wijler * Lochem 1840- 1911 woonden met hun gezin in Hengelo  Gld. op het adres Dorp A 94, in 2000 Raadhuisstraat 16.
Van de 12 kinderen die geboren werden, stierven er 7 in hun eerste jaar.

Eerste steen uit het nieuw gebouwde huis van Jacobs. 'S. Jacobs 2 juni 1897'.
Foto H. Schuppers-Demming.

Sophia Vroom, Amsterdam- Hengelo Gld- Bronkhorst

Door E. Somsen-Lieverdink

Sophia /Antje Vroom kwam op 29-1-1849 in het Binnen Gasthuis te  Amsterdam om 9.00 uur ter wereld, als dochter van de ongetrouwde Hessie Vroom, verwekt door NN (Abraham) volgens grafopschrift in Bronkhorst.
Na de bevalling komt Hessie Vroom *1-1-1818 Ruurlo, op 7-8-1851 vanuit Amsterdam met de kleine Sophia terug om op 9-10-1851 in Hengelo G. te trouwen met Falk Philip Jacobs, zoon van Jude Jacobs.
Hessie Vroom en Falk Philip Jacob-Jacobs  krijgen in Hengelo Gld. een zoon Jacob Jacobs *1852 voordat ze zich op 15-8-1859 blijvend vestigen in Zelhem waar de andere kinderen worden geboren.
Sophia/Antje Vroom groeit op en gaat in Hengelo als dienstmaagd aan de slag.

Als zij op 16-5-1872 in Steenderen trouwt met Asser Benjamin Aussen vermeldt de trouwakte als haar beroep: dienstmaagd.
Asser Benjamin Aussen *3-12-1846 Steenderen. Als zoon van Berenard Aussen *14-1-1803 Elsdagen Dld. gegageerd militair en Schoontje (Meijer) Moses*3-12-1815 Zutphen. 

De ingang naar het kasteel Bronkhorst bij het huis van Asser Benjamin Aussen en Sophia /Antje Vroom. Foto: coll. ECAL

Familie Windmuller aan de Spalstraat 7-9, Dorp 10

Levi Windmuller * Frankenborg / Oberhausen Hessen 9-9-1773, overleden 12-11-1838 Vorden
zoon van Joseph Windmuller en … Levi was slachter van beroep en kerkmeester van de Nederlandsch Israelitische Bijkerk Hengelo in Gelderland.
In 1813 wordt er een lijst van Hengelose Joden opgesteld en goedgekeurd en ondertekend door Levy Windmuller,  als Parnassim (=voorzitter van de Joodse gemeenschap).
Levi Windmuller trouwt 26-3-1808 Hengelo Gld. Tevens datum van vestiging in Hengelo.
Hij trouwt met  Betje ( Elisabeth/ Engeline) Liefman, * ca 1785 Harlingen, overleden in Vorden 1-5-1862.

De familie Samuel Jacobs Spalstraat 7-9 in Hengelo. 

Door Edith  Jacobs

Samuel Jacobs (meestal Broer genoemd) en oom Max (Emanuel) begonnen in de jaren '20 een manu­fac­turen­zaak (tegenwoordig Spalstraat 7-9 na Lentferink nu Frederiks by Jessi). Ook zwager Lex (Alexan­der) Cohen, getro­uwd met zus Sarah Jacobs (Ruurloseweg 18) was werkzaam in de zaak.

De drie gingen meestal de boer op met hun handelswaren. Ze handelden naast manufacturen in stoffen, bed­overtrekken, dekens, gordij­nen, kinderwagens, petten, onder­goed. Kortom van alles, zoals dat in die tijd in bijna elke winkel gewoon was.
De winkel zelf was alleen open op marktdagen. Dat waren drukke dagen in Hengelo. Dan waren er ook veel koffiedrinkers en mensen die er hun fiets stalden. De drie echtge­notes naaiden kleren en zorgden voor kussen- en bedvul­lingen.