Jos. Besselink

Een beroemde operazanger uit Hengelo (Gld)

door W.J.M. Hermans

Slechts weinig Hengeloërs slaagden er in het verleden in om nationale of zelfs internationale furore te maken. Toch lukte het de geboren Hengeloër Jos. Besselink (met een punt achter Jos) om met zijn zangkwaliteiten grote bekendheid tot ver over de grenzen te krijgen. Zijn levensloop kon op papier worden gezet dankzij Wim Besselink, de enige zoon die in de Achterhoek bleef. De voormalige Doesburgse huisarts heeft een omvangrijke verzameling van muziekboeken en grammofoonplaten in zijn woning in Drempt.

Dit verhaal is reeds eerder verschenen op de website: www.oldhengel.nl

Kroniek van de Tram

Hierin staan opgenomen enige bijzondere voorvallen, grepen uit kranten en jaarverslagen. De onderneming floreerde in de eerste levensjaren behoorlijk door het toenemende vervoer van goederen, hoofdzakelijk voederartikelen, kunstmest, brandstoffen en bouwmaterialen. In de jaren tot de Eerste Wereldoorlog kon over de meeste jaren een gering dividend uitgekeerd worden.

1904

In het eerste jaar waren de totale ontvangsten ƒ23.807,28, tegen kosten van ƒ19.746,46. Een bedrag van ƒ4400 moest naar het Vernieuwingsfonds Wegen + Werken en ƒ1218,70 in het Vernieuwingsfonds Rollend Materieel. Bij elkaar gaf dat een verlies van ƒ2482,07. Maar door de rentegarantie van de gemeenten kon toch geld op de rekening geschreven worden. De tram had 84.368 reizigers vervoerd, zo’n 230 per dag en 40 per tram.

20e EEUW

Eerder gepubliceerd in het boek Daar midden in de Graafschap en op de website www.oldhengel.nl
Door W.J.M. Hermans in 2001

Herrie in de boterfabriek.

De boterfabriek stond aan de Zuivelweg hoek Spalstraat en is in 1989 afgebroken. Daarna werd een pand gebouwd voor VS Supermarkt. Toen deze de deuren sloot kwam er in dit pand in 2010 de Aldi. In 2019 werd het pand totaal vernieuwd.

De komst van de boterfabriek in 1901 was voor een dorp als Hengelo van groot belang. Het zorgde voor een economische impuls, maar het bracht ook grote veranderingen in de bedrijfsvoering van boeren teweeg. Bestudering van de geschiedenis van de boterfabriek levert genoeg bruikbaar materiaal op voor een apart hoofdstuk. Directeuren en besturen die opstapten, onderlinge ruzies, ontslagen, een oorlog en een botersmokkel zorgden ervoor dat de eerste 20 jaren onstuimig verliepen. Desondanks maakte de fabriek een flinke groei door, werd een aantal maal uitgebreid en de boter won diverse prijzen, zodat het al snel een niet meer weg te denken plaats in Hengelo innam.

Too Hengel nog old-Hengel was

Eerder verschenen op de website:www.oldhengel.nl

Gerrit Langeler, veearts in Laren, maar geboren in Hengelo, begon op 20 december 1955 een lezing voor het Nut met het volgende rijm op Oud-Hengelo, die ook in De Graafschapbode werd gepubliceerd:

Too Hengel nog old-Hengel was
De karmse in volle fleur
En Giegengack met zien mölle ston
Bi’j Bovenkerk veur de deur,
Too Jan Canters nog ’t vaandel sloog
En ’t hele spul noa de Bleike toog,
Too Olbert Bretveld bieleman was
En de Kikvors spartelde in d’n plas,
Wie Bendelaar nog hef ekend
Die wet nog wel misschien
Dat e altied tegen de vrouwluu zeij:
Al’j mooie kinder kriegen wilt
Kiek dan maor ’s noa mien.
Too de omnibus deur ’t darp hen rolde
En Gebbink brag de pos,
Too ’t altied, altied zes uur was
Da’j ’t wel geleuven mos,
Too Kievenkamp nog nachwach was

Een bijzondere geneesheer, Arend Meinders

www.oudhengelo.nl

Eerder verschenen in het boek Daar midden in de Graafschap (2001)                     

© W.J.M. Hermans, 2001 www.oldhengelo.nl

Hengelo heeft een huisarts gehad die liefst 66 jaar lang praktiseerde. Arend Meinders was een excentriek persoon die zijn eigen gang ging. Kwalifica­ties over hem variëren van kroepspecialist tot geldwolf. Hij was zeer actief in het dorpsleven. Hij had zitting in vele besturen van verenigingen en commis­sies en heeft als zodanig veel gedaan voor de Hengelose gemeenschap. Vooral voor de Tweede Wereldoorlog was hij van grote invloed. Door zijn uitgesproken mening botste hij dikwijls met anderen.. Hij was tot zijn dood op 92-jarige leeftijd in 1956 nog actief als arts, wat hem tot de oudste praktiserende huisarts van Nederland maakte. Een portret van een bijzondere geneesheer.

GROEPSGESPREK OUD-HENGELOERS  1999

www.oudhengelo.nl

Eerder verschenen op de website www.oldhengel.nl                                                
Door Willy Hermans.

Website opmaak voor www.oudhengelo.nl  H.M. Somsen

Gesprek 6 juli 1999 in de Bleyke met Jaap Hulshoff (77, initiatief), Jan Lubbers (83), Roel Kreunen (67), Hentje Voskamp-Starink (83) en Bart Kroesen (82).  Ondervrager: Willy Hermans, naar aanleiding van boek Daar midden in de Graafschap.

Onderwerp: Old Hengel

Allerlei onderwerpen uit de periode 1920-1970

Ds. Barbas: een militair, zeer streng. Hield precies bij wie niet in de kerk kwam en zei dat betrokkene ook. Hield dan persoon aan en zei: hier staan ze wel, maar 's zondags in de kerk zie je ze niet".

Dries Kremer, timmerman, liep met kar vol hout. Kwam Barbas tegen die zei: "Dag Dries". Dries antwoordde net droogjes: "Dag Jan". Lijkt simpel, maar niemand sprak dominee met voor­naam aan.

Zijn vrouw Sara Brieët liep altijd 50 meter achter hem.

GROEPSGESPREK OUD-HENGELOERS  1998

www.oudhengelo.nl

Door W.J.M. Hermans, 1999                                                                               
Dit artikel is reeds eerder geplaatst op de website;www.oldhengel.nl

Website opmaak voor www.oudhengelo.nl H.M. Somsen.

Gesprek 28 januari 1998 ten huize van Gert Bruggink, Meidoornstraat, waar ook aanwezig zijn vrouw Diene en verder broer Geert en Gé Bruggink, alsmede Jaap en Jo Hulshoff-Bretveld. Ondervrager Willy Hermans. 

Allerlei onderwerpen komen aan de orde die met café De Zon, de familie Bruggink of oud-Hengelo te maken hebben. Een beetje bij elkaar gezet per onderwerp. 

EEN ONOPGELOSTE DUBBELE MOORD

www.oudhengelo.nl

Eerder verschenen in het boek Daar midden in de Graafschap                                  
© W.J.M. Hermans, 2001 oldhengel.nl

Website opmaak H.M. Somsen.

Hengelo is in de twintigste eeuw gelukkig maar zelden opgeschrikt door zware criminaliteit, laat staan door moorden. Buiten de Tweede Wereldoorlog om was er alleen in 1919 een geval toen een dubbele moord het dorp in hevige beroering bracht. Dat werd nog verergerd door de schandalig opzichtige vorm van klassenjustitie. Hierdoor werd niet eens een onderzoek naar de hoofdverdachte ingesteld.

OUDSTE GESCHIEDENIS (tot 1900)

Dit verhaal is eerder verschenen op de website: www.oldhengel.nl

De paardenmarkten te Hengelo (G.)

Door G. Langeler (1918)

 “In ’t verleden ligt het heden”.

Dankzij de paardenmarkten is er wellicht geen dorp in den Achterhoek van Gelderland, dat in de loop der jaren, men mag wel zeggen eeuwen, door meer ‘vreemdelingen’ is bezocht dan Hengelo. Van heinde en verre, tot zelfs van ver over onze grenzen, kwam en komt men naar de “Hengelsche Peerdenmarkt” en op de drukke najaarsmarkten kent men het anders zoo stille en rustige, min of meer afgelegen dorp, ternauwernood terug.

19e EEUW

Eerder gepubliceerd op de website: www.oldhengel.nl  Zie ook Averenk Landhuis op deze website onder boerderijen.

Kasteel 't Averenck

Hengelo kende in vroeger tijden meer landhuizen dan tegenwoordig. Enkele namen waren Het Langeler, Het Stapelbroek, De Dunsborg, Heisterboom, Leemkuil, Mokkink en ’t Averenck. Net als in Vorden dikwijls aangeduid als kasteel, maar meestal ten onrechte.

’t Averenck, onder buurtschap Bekveld, kwam dicht bij de kwalificatie ‘kasteel’, maar desondanks was het meer een groot landhuis of havesathe. Het werd omgeven door een gracht. Het gebouw werd gesierd door een klokkentoren en het geheel had een regelmatige aanleg (zie tekening). Aan de voorzijde van het landhuis was het zgn. voorplein met links en rechts een bouwhuis. In 1825 werd deze regelmaat verstoord, doordat het rechter bouwhuis werd afgebroken.

Vanaf de huidige Banninkstraat tot het landhuis liep een oprijlaan met aan weerszijden drie eiken. Deze oprijlaan liep ongeveer parallel aan de tegenwoordige Bruinderinkweg. Rechts van het kasteel stond een boerderij ‘Brunderinck’ genaamd.